gooien met het botervlootje

[Erik van Tilburg, Agressie. Praktijkboek voor hulpverleners, begeleiders en leerkrachten]

Er is geen onderwerp waarover al zoveel is geschreven als over agressie. Een boek met de simpele titel Agressie is dan ook beslist een moedige onderneming. Maar misschien ook wel een overbodige.

Zijn we onderhand niet eens uitgepraat over het thema? Weten we inmiddels niet zo’n beetje wat we ermee aan moeten? We zijn toch al op training geweest met het team, behalve als we een heel onnadenkende werkgever hebben? Voor die laatste groep mensen is Agressie wellicht bedoeld. Een praktijkboek, zo zegt de ondertitel. In de inleiding blijkt dat we dat niet moeten verwarren met een receptenboek. Het boek biedt de mogelijkheid om de deskundigheid in de omgang met agressie te optimaliseren, zo schrijft Van Tilburg. Wat dat concreet betekent? Dat reflectie op de praktijk de rode draad van dit boek vormt.

format
In het eerste hoofdstuk worden acht casussen, die zich afwisselend afspelen de geestelijke gezondheidszorg, de orthopedagogische zorg en het onderwijs, gepresenteerd. Een verslaafde psychiatrische patiënte slingert een vuilnisbak door de leefruimte. Katrien gooit met het botervlootje en gaat naar een prikkelarme ruimte om af te koelen. Een paar vechtende leerlingen worden door leerkrachten uit elkaar getrokken. In de rest van het boek worden casusfragmenten herhaald als illustratie van bepaalde theoretische concepten. Dat is een goed gekozen format om ingewikkelde materie toch over te brengen. Want ingewikkeld is het. De plechtstatige manier van schrijven, over ‘normen die zich situeren’ en andere gruwelen maakt dat alleen nog maar erger. En het lijkt wel of de auteur, en misschien wel voornamelijk zijn ‘achterban’ (de Vormingsdienst Guislain, opgericht door de Congregatie van de Broeders van Liefde), werkelijk álles wilden behandelen. Het is niet altijd duidelijk waarom. Zie enige ongepaste tussendoortjes, zoals een paar uitermate religieus getinte paragrafen van de Broeders van Liefde zelf.

wurgpoging
Wél weer goed: de aandacht voor de context van een agressie-incident. Want die mep of wurgpoging komt natuurlijk meestal niet van het ene op het andere moment. Het crisisontwikkelingsmodel dat de auteur, zelf stafmedewerker directie in een Vlaams psychiatrisch centrum, beschrijft, lijkt een probaat middel om te checken welke signalen de zorgvrager geeft en in welke van de vijf fasen van een crisis hij of zij zich bevindt. Is er nog slechts sprake van stemverheffing? Is er hevige motorische onrust? Bij elk van de fasen krijgt de zorgverlener suggesties. Kun je hier nog afleiding bieden? Moet je daar duidelijk grenzen aangeven?

opfrisser
Voor wie al dagelijks met potentieel agressieve cliënten te maken krijgt, is deze aanpak nauwelijks een nieuw handvat. Maar vooruit, wel een aardige opfrisser. Voor wie met het eigen team nog lang niet op herhalingscursus gaat

Erik van Tilburg, Agressie. Praktijkboek voor hulpverleners, begeleiders en leerkrachten. Antwerpen, Apeldoorn, Garant, 2003;238 blz., €23,90, isbn 90 441 1430 1.