super nanny met iets meer inhoud

[Opvoedingsvragen 4-12 jarigen. Handleiding voor opvoeders]

Opvoeding is belangrijker dan ooit. Het boekje Opvoedingsvragen 4-12 jarigen is bedoeld als handleiding voor wie kinderen heeft of ermee werkt.

Er kijken elke zondagavond zo’n 1,7 miljoen mensen naar EHBO: Eerste Hulp bij Opvoeden. Dat is een serie programma's waarin de doortastende Britse super nanny Jo Frost op pad gaat. ‘Om wanhopige ouders te helpen met hun onmogelijke kinderen’, zo omschrijft de zender RTL4 het zelf. Maar uiteindelijk blijkt in elke uitzending van EHBO natuurlijk dat het hier om het omgekeerde gaat: om de wanhopige kinderen van onmogelijke ouders. Hoe dan ook: Frosts sterk op de gedragstherapie leunende tips werken echt. Na hun oorspronkelijke verbazing begint de totaal ontspoorde tweeling echt te luisteren naar hun moeder. En met een beetje consequent gedrag slaapt de peuter van twee gewoon in zijn eigen bed. Dus het einde van elke aflevering is altijd een happy end: een dolgelukkig, back on track-gezin dat hun supernanny dankbaar uitwuift.
En er is ook een Nederlandse versie van EHBO. Onlangs zond de EO de reeks Schatjes uit, waarin gezinnen met jonge kinderen gevolgd worden en door een meekijkende opvoedkundige geadviseerd worden over de manier van aanpak. Ook hier gaat het om behoorlijk lastige opvoedproblemen. Extreme driftbuien, bijvoorbeeld, prinsessengedrag dat het hele gezinsleven ontwricht, aanhoudende vechtpartijen tussen de kinderen onderling of steeds terugkerende scènes tijdens het bedritueel. Schatjes krijgt in mei van dit jaar een vervolg. Wegens succes geprolongeerd.

billen bloot
Best bijzonder, al die gezinnen die met de spreekwoordelijke billen bloot gaan op de televisie. Want over dat het misschien niet zo goed gaat met de opvoeding van zijn of haar kind wil bijna niemand openlijk praten. En ook op goedbedoelde tips van tante Els of buurvrouw Janny zitten ouders tegenwoordig bepaald niet te wachten. Vanwaar dus toch de populariteit van dit soort opvoedprogramma’s? Sensatiezucht? Fijn om te zien dat jij het so wie so beter zou doen? Want zeker in de gezinnen waarin nanny Frost haar scepter zwaait, is de toestand meestal zo deerniswekkend dat je van ontzetting de hand voor de mond slaat. Of is er toch ook enige herkenning? Ouders van nu zouden immers sterk te kampen hebben met opvoedingsonzekerheid: geen idee over hoe hun kind op te voeden tot een beetje een normaal mens. Dat zeggen tenminste sommige deskundigen – en daar is niet iedereen van gecharmeerd. Zeggen dat ouders het zelf niet goed aankunnen, is immers ook weer een mooie vrijbrief voor een heleboel bemoeienis van … deskundigen, ja. En onderzoek van onder meer Rispens liet bijna tien jaar geleden zien dat Nederlandse ouders ‘opvoedingsoptimisten’ zijn. Het overgrote deel is tevreden over zijn/haar gezinsleven en voelt zich als opvoeder competent.

weldenkend
Dat was tien jaar geleden. Maar is het onzinnig om die lijn door te trekken? En te veronderstellen dat de hedendaagse ouder het best aankan, maar als weldenkend mens zo her en der de deskundigen inschakelt die hij denkt nodig te hebben? Dat kán de tv-nanny zijn. Want je kunt er in de ontspoorde gezinnen van nanny Frost natuurlijk best de tips uitpikken waaraan je zelf thuis iets kunt hebben. Maar voor hetzelfde geld kunnen dat ook mede-ouders op internetfora zijn. En zo hier en daar een boekje, natuurlijk.

gillend kroost
Zijn we eindelijk aanbeland bij Opvoedingsvragen 4-6 jarigen, dat geschreven is door orthopedagoog en GZ-psycholoog Marleen Oosterhof-van der Poel. Ook daarin veel tips en handreikingen, net als op tv. Het verschil: veel meer achtergronden, over in welke fase een kind verkeert bijvoorbeeld – en dat dat dan zijn gedrag zou kunnen verklaren. Hier gaat het duidelijk niet om de pure effectiviteit van bepaalde handelwijzen, maar ook om hoe een kind zo’n beetje in elkaar zit en hoe je het samen leuk kunt hebben. Kortom: het boekje waarvan je misschien een beetje hoopt dat de gezinnen van Jo Frost het ’s avonds nog eens ter hand nemen, nu ze niet meer worden geteisterd door gillend kroost dat weigert te gaan slapen. Een beetje back up voor bange tijden, zeg maar.

Opvoedingsvragen 4-12 jarigen. Handleiding voor opvoeders. Assen, Koninklijke Van Gorcum, 2004; 104 blz., € 15,-. isbn 90 232 4009 X.